تاریخچه بیمه در ایران
سابقه
سابقه بیمه در ایران –البته نه به شکل امروزی آن-به بیش از 300 سال پیش می رسد.بر اساس اسناد تاریخی،در زمان شاه عباس صفوی( در حدود سال 1407 ه ش) نوعی بیمه باربری در ایران مرسوم بوده است،بدین صورت که کاروان سردار در نقش بیمه گر محموله کالای بازرگانان را در مقابل خطر دزدی و سقت در داخل شهر و همچنین جاده های خارج شهر بیمه می کرده است.حق بیمه نیز معادل 2 در صد ارزش کالا بوده است
نخستین گام
نخستین گام در راه شروع فعالیت های بیمه ای در ایران در سال 1269 (هـ ش) برداشته شد.در این سال ،ناصر الدین شاه قاجار امتیاز تاسیس اداره بیمه و حمل نقل را در سراسر ایران به لازار پولیاکف روسی برای مدت 75 سال و به بهای ناچیزی فروخت. اما چون پولیاکف نتوانست ظرف مدت قرار داد (3 سال) اداره بیمه را راه اندازی کند امتیاز خود به خود لغو شد.
شروع فعالیت
شرع فعالیت بیمه ای در ایران به اوایل قرن بیستم باز می گردد. در اوایل سلطنت احمد شاه قاجار(1280 هـ ش) دو شرکت بیمه روسی به نام های نادژا و کافکاز مرکوری اولین شرکت های بیمه ای بودند که در ایران شروع به کار کردند. هرچند این دو شرکت همزمان با انقلاب جماهیر شوروی به کشور بازگشتند،اما پس از آنها شرکت های دیگری از کشور انگلیس،آلمان و سوئیس فعالیت بیمه ای را در ایران پی گرفتند.
سال 1310 نقطه عطفی در فعالیت بیمه در ایران است، در این سال قانون و نظام نامه ثبت شرکت ها به تصویب رسید و متعاقب آن بسیاری از شزکت های خارجی اقدام به تاسیس شعبه یا نمایندگی در ایران نمودند.
تاسیس شرکت های بیمه ایرانی
« شرکت سهامی بیمه ایران » به عنوان اولین شرکت بیمه ایرانی در 16 شهرویور 1324 پا به عرصه وجود گذاشت. در تا سیس این شرکت ار تجربیات و امکانات شرکت بیمه انگلیسی پولند استفاده شد.متعاقب این امر،قانون بیمه ایران در اردیبهشت 1316 و در 36 ماده به تصویب مجلس رسید.این قانون هم اکنون نیز قابلیت اجرایی خود را حفظ کرده است. اولین شرکت خصوصی به نام « بیمه شرق » در سال 1329 و پس از آن بیمه « آسیا » نیز در سال 1338 تاسیس شد.
13 آذر 1367 روز مهمی برای صنعت بیمه ایران محسوب می شود. زیرا در این روز قانون اداره امور شرکت های بیمه به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و به موجب آن چهار شرکت بیمه ایران ، آسیا ، البرز و دانا در بازار کشور فعال شدند.در ضمن این روز ، « روز بیمه » نام گرفت.
در تاریخ 6 شهریور 1380 قانون تاسیس شرکت های بیمه غیر دولتی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و هم اکنون زمینه برای حضور شرکت های بیمه خصوصی فراهم گردیده است.
پیدایش بیمه
تا قرن 14 میلادی بیمه به شکل کنونی وجود نداشت،و حتی بیمه های حمل و نقل دریایی که قبل از این زمان رایج بود منضم به قرار داد حمل و نقل کالا در کشتی بود و به شکل مستقل نبود.قرن 14 مبدا پیدایش بیمه به شکل کنونی است،از اواخر قرن 14 ،قرارد داد بیمه از قرارداد حمل نقل کالا در کشتی جدا شد و پس از آن بیمه های مستقل به سرعت رشد کردند.یک قرن پس از آن عده ای از بازرگانان و تجار حرفه خود را منحصرا بیمه گری قرار دادندو بدین ترتیب،بیمه گری حرفه ای رسما از قرن 15 شروع شد.
از نظر تاریخی بیمه های دریایی قدیمی ترین نوع بیمه ها هستند. پس از آن به ترتیب بیمه های آتش سوزی،عمر و سایر بیمه ها به وجود آمدند.
در مورد بیمه آتش سوزی باید بگوییم که این بیمه ها از گذشته های دور در برخی کشور های اروپایی نظیر بلژیک و آلمان وجود داشته است.متلا در قرن 16 م در شهرهای شمالی آلمان- نظیر هامبورگ-شهرداریها اداراتی به نام « دفتر آتش » تشکیل داده بودند.که در مقابل مبلغی،خسارت های وارده به افراد بیمه شده را که ناشی از آتش سوزی بود،جبران می کردند.اما رشد و توسعه بیمه آتش سوزی به آتش سوزی بزرگ لندن در سال 1666 باز می گردد.
اولین بیمه نامه عمر نیز در سال 1583 م در کشور انگلستان صادر شد.بیمه های تامین اجتماعی نیز در یکصد ساله اخیر پا به عرصه وجود گذاشتند.
پیشینه
بیمه که شکل تکامل یافته تعاون و همکاری بین افراد است از روزگار قدیم و به اشکال مختلف وجود داشته که در این جا به چند نمونه اشاره می شود:
1-هامورابی پادشاه بابل در 2000سال قبل از میلاد مسیح(ع) قوانینی وضع کرده بود که بر اساس آن کاروان هایی که کالاهای تجاری حمل می کردند مورد حمایت قرار می گرفتند،بدین صورت که اگر مال التجاره های آنان مورد دستبرد،سرقت و یا حتی سایر حوادث قرار می گرفت و به آنها خسارت وارد می شد،از طرف پادشاه خسارت آنها جبران می شد.
2-در مصر قدیم،سنگتراشان و مومیا گران قوانینی وضع کرده بودند که در صورت فوت هر یک از اعضا سایرین هزینه های کفن و دفن او را بپردازند و یا وراث او را مورد حمایت قرار دهند
3-بیمه به شکل واقعی- و نه امروزی- اولین بار برای حمایت کشتی های تجاری در برابر خطرات دریا و دزدان دریایی به وجود آمد.ساز و کار این حمایت نیز از طریق وام دریایی بود،بدین صورت که وام گیرنده متعهد بود چنانچه کشتی حامل کالای او سالم به مقصد برسد مبلغی را به عنوان حق تضمین به وام دهنده بدهد،اما اگر گشتی در اثر این دو عامل از بین می رفت وام دهنده از اصل و فرع وام خود صرف نظر می کرد.